ขอเชิญร่วมงานสัมมนาวิชาการ “ ทางรอดเกษตรกรไทย...ในภาวะวิกฤตหนี้สิน ”

มูลนิธิชีวิตไท ร่วมกับ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วิทยาลัยนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต และสภาผู้ชมและผู้ฟังรายการไทยพีบีเอส ขอเชิญผู้สนใจร่วมสัมมนาวิชาการสาธารณะ "ทางรอดเกษตรกรไทย...ในภาวะวิกฤตหนี้สิน” วันพุธที่ 20 มีนาคม 2562 

ภายในงานพบกับ 1.การสัมมนาวิชาการ ระหว่าง เวลา 13.00–17.00 น. ณ ห้อง 107 ตึก 1 คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2.ตลาดนัดอินทรีย์และชมนิทรรศการ ตั้งแต่ 10.00 - 17.00 น. ณ ใต้ตึก 3 รัฐศาสตร์ 60 ปี (อาคารเกษม อุทยานิน) (ฟรี) ลงทะเบียนเข้าร่วมงานได้ที่

พาฝัน มือถือ 094-996 2930   E-mail: pafan_lek@localact.org

ฐิติพรรณ มือถือ 094-2947995 E-mail: thitiphan@localact.org

มูลนิธิชีวิตไท โทรศัพท์ 02-0485465

หลักการและเหตุผล

จากสภาวการณ์ของชาวนาและเกษตรกรที่ถูกบีบคั้นจากปัญหาเชิงโครงสร้างเศรษฐกิจและสังคมในหลายประเด็น โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเด็นปัญหาหนี้สินและปัญหาการขาดแคลนที่ดิน ซึ่ง“ที่ดิน” เป็นปัจจัยการผลิตที่สำคัญสำหรับเกษตรกร เพราะเป็นตัวแปรที่สัมพันธ์กับความยากจนและสะท้อนถึงความมั่นคงทางอาชีพและวัฒนธรรมการเกษตร ปัญหาเกษตรกรมีที่ดินทำกินไม่เพียงพอและการสูญเสียที่ดินที่ครอบครองอยู่ปัจจุบัน จึงเป็นปัญหาวิกฤตที่ต้องการนโยบายการแก้ไขปัญหาอย่างรอบด้าน ปัญหาเหล่านี้เป็นเสมือนสัญญาณที่บ่งชี้ ถึงปัญหาในเชิงมหภาคของสังคมไทยทั้งในปัจจุบันและอนาคต

ทั้งนี้การสูญเสียที่ดินของชาวนาและเกษตรกรในปัจจุบันมักเกิดจากปัญหาหนี้สิน ที่นำมาใช้ในการลงทุนทำการเกษตรและการอุปโภคบริโภคในครัวเรือน โดยเกษตรกรนำที่ดินทำกินไปจำนองและขายฝากเพื่อกู้เงินผ่านระบบสินเชื่อของสถาบันการเงินต่าง ๆ ของภาครัฐ รวมทั้งนายทุนเงินกู้นอกระบบ (มูลนิธิชีวิตไท, 2557)

สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ทีดีอาร์ไอ) (2558) พบว่า เกษตรกรมีหนี้สินสูงกว่ารายได้ถึง 25.5 เท่า และยังมีแนวโน้มสูงขึ้นอีกในอนาคต นอกจากนี้ ในปี พ.ศ. 2557 พบว่าเกษตรกรมีภาวะหนี้สิน รวม 1.32 ล้านล้านบาท ในจำนวนนี้ เป็นหนี้ที่กู้ยืมจากธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร หรือ ธ.ก.ส. จานวน 826,771 ล้านบาท ธนาคารพาณิชย์ 398,906 ล้านบาท สหกรณ์การเกษตร 83,828 ล้านบาท กองทุนในความรับผิดชอบของกระทรวงเกษตรฯ 10,401 ล้านบาทและกองทุนฟื้นฟูและพัฒนาเกษตรกร 3,496.41 ล้านบาท ในขณะที่กระทรวงมหาดไทย เคยรวบรวมตัวเลขหนี้สินเกษตรกรที่เป็นหนี้อยู่กับสถาบันการเงินของรัฐ จำนวนประมาณ 1.4 แสนราย มีมูลค่าหนี้ถึง 3.6 หมื่นล้านบาท ยังมีกลุ่มเกษตรกรที่เป็นหนี้นอกระบบ ประมาณ 1.49 แสนราย มีมูลค่าหนี้ ประมาณ 2.1 หมื่นล้านบาท และในจำนวนนี้เป็นหนี้นอกระบบที่อยู่ระหว่างการฟ้องร้องจากเจ้าหนี้ถึง 9 หมื่นราย ด้วยมูลค่าหนี้ 1.3 หมื่นล้านบาท

ในปี 2561 ที่ผ่านมา มูลนิธิชีวิตไท ได้ทำงานร่วมกับนักวิชาการจากหลายสถาบัน เพื่อศึกษาวิจัยกระบวนการแก้ไขปัญหาของเกษตรกร ทั้งปัญหาการขาดแคลนที่ดินทำกิน ปัญหาหนี้สิน และการปรับตัวของเกษตรกรไปสู่การผลิตที่ยั่งยืนเพื่อให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น เพื่อเป็นแนวทางในการแก้ปัญหาของเกษตรกร และมีข้อเสนอทางนโยบายที่จะเป็นประโยชน์ต่อสาธารณะ งานศึกษาทางวิชาการทั้ง 5 เรื่อง ประกอบด้วย

1)งานศึกษาเรื่องพฤติกรรมและสถานการณ์ทางการเงินของครัวเรือนที่มีปัญหาหนี้สิน กรณีศึกษาจังหวัดชัยนาท ศึกษาโดย ดร.ชญานี ชวะโนทย์ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และคุณสฤณี อาชวานันทกุล บริษัท ป่าสาละ จากัด

2)งานศึกษาเรื่องสภาพการเช่านาของชาวนาภาคกลาง โอกาสและเงื่อนไขในการปรับตัวไปสู่การผลิตที่ยั่งยืน กรณีศึกษาจังหวัดพระนครศรีอยุธยา สุพรรณบุรี และชัยนาท ศึกษาโดย ผศ.ดร.ธนพันธ์ ไล่ประกอบทรัพย์ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และคุณนันทา กันตรี นักวิจัยอิสระ

3)งานศึกษาเรื่องธนาคารที่ดินชุมชนเพื่อรักษาที่ดินของเกษตรกรและเพื่อการผลิตอาหารที่ยั่งยืน กรณีศึกษาจังหวัดสงขลา และฉะเชิงเทรา ศึกษาโดย ผศ.ดร.ดวงมณี เลาวกุล คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และคุณณัฎฐวี สายสวัสดิ์ นักวิจัยอิสระ

4)งานศึกษาเรื่องรูปแบบและกระบวนการปรับตัวของชาวนาภาคกลางสู่การผลิตอาหารที่ยั่งยืน กรณีศึกษาจังหวัดชัยนาท และปทุมธานี ศึกษาโดย ดร.เดชรัต สุขกำเนิด คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

5)งานศึกษาเรื่องโอกาสและช่องทางตลาดอินทรีย์ของชาวนาภาคกลาง กรณีศึกษาจังหวัดฉะเชิงเทรา และสุพรรณบุรี ศึกษาโดย ดร.อาภา หวังเกียรติ วิทยาลัยวิศวกรรมศาสตร์ และ นายสมภพ ดอนดี อาจารย์ประจำวิทยาลัยนวัตกรรมสังคม มหาวิทยาลัยรังสิต

ทั้งนี้ เพื่อให้งานศึกษาชุดวิชาการดังกล่าวทั้ง 5 เรื่อง ได้รับการเผยแพร่สู่สาธารณะและสามารถนำไปใช้ประโยชน์กับคนกลุ่มต่าง ๆ ในสังคมได้ต่อไป จึงจัดงานสัมมนาวิชาการสาธารณะขึ้น เพื่อนำเสนอผลการศึกษาวิจัยต่อภาครัฐ เครือข่ายเกษตรกร ภาคประชาชน สื่อมวลชน นักศึกษา และกลุ่มคนทั่วไปที่สนใจ เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และข้อเสนอแนะต่อผลการศึกษาวิจัย อันจะเป็นประโยชน์ต่อการหนุนเสริมศักยภาพในกระบวนการปรับตัวของชาวนาและเกษตรกรต่อไป

วัตถุประสงค์

1.เพื่อนำเสนอผลการศึกษาวิจัยกระบวนการแก้ไขปัญหาของเกษตรกรทั้งปัญหาการขาดแคลนที่ดินทำกิน ปัญหาหนี้สิน และการปรับตัวไปสู่การผลิตที่ยั่งยืน

2.เพื่อแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและข้อเสนอแนะในประเด็น “การแก้วิกฤตหนี้ และการกระบวนการปรับตัวของชาวนาและเกษตรกร” เพื่อนำไปสู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีและสามารถอยู่รอดในอาชีพได้อย่างยั่งยืน

ผลที่คาดว่าจะได้รับ

1.กลุ่มเกษตรกร หน่วยงานราชการ เอกชน นักวิชาการและทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องได้ร่วมแลกเปลี่ยนหรือข้อเสนอที่เป็นแนวทางในเรื่องการพัฒนาศักยภาพและการแก้ไขปัญหาหนี้ของกลุ่มชาวนาและเกษตรกรในระยะการปรับตัวไปสู่การผลิตที่ยั่งยืน

2.สาธารณชนและสื่อมวลชนเข้าใจและสามารถสื่อสารข้อมูลผลการศึกษาและข้อเสนอเชิงนโยบายในวิจัยกระบวนการแก้ไขปัญหาของเกษตรกรทั้งปัญหาการขาดแคลนที่ดินทากิน ปัญหาหนี้สิน และการปรับตัวไปสู่การผลิตที่ยั่งยืน

กำหนดการสัมมนาวิชาการสาธารณะ

“ ทางรอดเกษตรกรไทย...ในภาวะวิกฤตหนี้สิน ”

 วันพุธที่ 20 มีนาคม 2562 เวลา 10.00–17.00 น.

ณ ห้อง 107 ตึก 1 คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

10.00 – 13.00 น.       กิจกรรมตลาดอินทรีย์ และชมนิทรรศการ (ใต้ตึก 3 รัฐศาสตร์ 60 ปี)

12.30 – 13.00 น.       ลงทะเบียน และรับเอกสาร

13.00 – 13.10 น.       กล่าวรายงาน โดย คุณพงษ์ทิพย์ สำราญจิตต์ ผู้อำนวยการมูลนิธิขีวิตไท

13.10 – 13.20 น.       เปิดเวทีสัมมนา โดย นายธีระ วงษ์เจริญ

                               ที่ปรึกษารัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

13.20 – 13.50 น.       นำเสนองานวิจัย “บริบทหนี้สินชาวนาและเกษตรกร”

                               โดย ผศ.ดร.ชญานี ชวะโนทย์ คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

                               และ คุณสฤณี อาชวานันทกุล  บริษัท ป่าสาละ จำกัด

13.50 – 14.05 น.       พักรับประทานอาหารว่าง

14.05 – 16.00 น.       เวทีสัมมนา หัวข้อ “ทางรอดเกษตรกรไทย...ในภาวะวิกฤตหนี้สิน” โดย

      •   ดร.เดชรัต สุขกำเนิด หัวหน้าภาควิชาเศรษฐศาสตร์เกษตรและทรัพยากร คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

      •   ผศ.ดร.ธนพันธ์ ไล่ประกอบทรัพย์ คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

      •   นายสามารถ สระกวี แกนนำกลุ่มออมทรัพย์ชุมชน (ครัวใบโหนด) และจัดตั้งโครงสร้างสถาบันการเงินของมนุษย์

      •    ดร.อาภา หวังเกียรติ หัวหน้าหลักสูตรวิศวกรรมสิ่งแวดล้อม วิทยาลัยวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต

     ดำเนินรายการโดย : คุณกัญญ์ณาณัฏฐ์ ภาธรสืบนุกูล

     ผู้ประกาศข่าวสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย NBT

16.00 – 16.30 น.       ผู้เข้าร่วมอภิปรายแลกเปลี่ยนและให้ความเห็น

หมายเหตุ : กำหนดการอาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ตามความเหมาะสม